DOEK! ‘een feest om te spelen’ en ‘een lust om te zien’.

Als ik met Tamara Schoppert en Hilbert Dijkstra aan tafel zit, valt me meteen op hoe gepassioneerd ze zijn over het van oorsprong Nederlandse toneelstuk DOEK! Na 5 succesvolle try-outs vindt op zaterdag 29 oktober 2016 de première plaats in Theater Sneek . Begrijpelijk dat bij de laatste doorloop en nabespreking met regisseuse Froukje van Houten de puntjes op de ‘i’ worden gezet en er nog even pittig gediscussieerd wordt, alvorens ik mag aanschuiven.
Beide acteurs heb ik al eerder samen zien spelen in het openluchtspektakel ‘Grutte Pier fan Kimswert’. Het contrast kan bijna niet groter. Het één een eigentijds, fictief stuk wat zich in het theater afspeelt met alleen een bank en kapstok als decor en 2 acteurs die volledig op elkaar aangewezen zijn en het ander in een groots opgezette arena van boomstammen, gespeeld in weer en wind, met een leger aan figuranten, waargebeurd en van groot historisch belang voor Friesland. ‘Dat is het mooie aan dit vak’, zegt Tamara, ‘Het is beide zo leuk om te doen en we voelen ons zeer bevoorrecht, het is een feest om dit stuk in het Fries te mogen spelen! Alles zit erin, het is een goed stuk met mooie dialogen en daarnaast ook puntige momenten’.
Meer over DOEK! Het gaat over twee acteurs die na 25 jaar opnieuw het stuk repeteren waarmee ze vroeger triomfen vierden. Richard, een rol van Hilbert Dijkstra, heeft een mond zo groot als zijn ego. Lies, gespeeld door Tamara Schoppert, is de enige actrice die zich niet door zijn air op de kast laat jagen. Al snel lopen repetitie en werkelijkheid door elkaar heen. Want Richard en Lies zijn elkaars grote liefde maar kunnen niet met elkaar leven.
Het oorspronkelijk Nederlandse stuk is door Maria Goos speciaal voor de acteurs Loes Luca en Peter Blok, geschreven. Zij speelden het vanaf oktober 2010 t/m 2012 in een groot aantal theaters. In seizoen 2013-2014 werd het inmiddels in het Duits vertaalde toneelstuk opgevoerd onder de titel ‘Der letzte Vorhang’. Vanaf 26 februari t/m 1 mei 2016 staat de originele versie opnieuw in de Nederlandse theaters.  En dan nu ook op Friese bodem in een praktisch letterlijk vertaalde Friese versie van Gurbe Dijkstra en geproduceerd door David Lelieveld.
‘Geen enkele voorstelling is gelijk’, zegt Hilbert, ‘het is elke avond anders’. ‘Erg belangrijk is de timing en het samenspel met het publiek, je bent ze als het ware aan het regisseren en je blijft zoeken naar de juiste manier van het spelen van de scenes. Je kan daardoor ook wel eens een andere kant op buigen.’ ‘Soms gaat het maar om de intonatie van 1 woord’, aldus Froukje, ‘dit kan een groot verschil uitmaken in hoe iets geïnterpreteerd wordt door het publiek en daardoor blijft het stuk tot het einde toe onvoorspelbaar’.
Op mijn vraag of er wezenlijke verschillen zijn tussen het Nederlandse stuk en de Friese bewerking, is het antwoord van de regisseuse dat het Friese toneelstuk  iets meer tragiek bevat en een diepere laag heeft, terwijl de originele versie meer de komische kant opzocht. ‘Dat is mede de verdienste van Froukje’, beamen de acteurs. Persoonlijk vind ik deze afgewogen mix erg goed tot zijn recht komen. En uiteindelijk gaat het om de liefde en het maken van (de juiste?) keuzes, waarbij het publiek heen en weer wordt geslingerd tussen het heden en verleden. Bijna zou je willen dat de geschiedenis een andere wending had genomen…

Tenslotte ben ik benieuwd  waar Tamara en Hilbert na deze productie nog graag in zouden willen acteren. Na een korte stilte zegt Hilbert lachend ‘Foppe en Riemer de musical! En dan zou ik bij voorkeur Riemer van der Velde (1983-2006 Voorzitter van sc Heerenveen) willen spelen, maar dit zal nog wel even op zich laten wachten...’ ‘Dan moet ik maar Foppe de Haan zijn’, zegt Tamara uiteindelijk gekscherend. Ik vind dit ambitieuze idee voor het maken van een musical over deze 2 clubiconen van sc Heerenveen een mooie afsluiting van het gesprek.
’s Avonds ben ik terug in het theater om op de bijna uitverkochte première aanwezig te zijn. Na ontvangst van een glas bubbels, zie ik in een ooghoek Riemer van der Velde met zijn vrouw Annie van der Velde zitten. Ik trek mijn stoute schoenen aan en stap af op één van de meest markante Friese personen uit Nederland. Hij moet lachen als ik hem vertel over de uitspraak van Hilbert. Op mijn vraag wat dhr. Van der Velde zelf vindt van het plan voor een eventueel musical over zijn leven, zegt hij diplomatiek: ‘ik ben er niet meteen voor, maar ben er ook niet op tegen.’ Na mijn toelichting op het toneelstuk (‘waar gaat DOEK! eigenlijk over?’) nemen we afscheid van elkaar. Ruim 20 jaar na het door Tryater opgevoerde theater- en voetbalspektakel ABE! in het Abe Lenstra stadion, verheug ik me stiekem op een vervolg. Maar voorlopig kunnen we eerst nog genieten van DOEK!
Ik hoop persoonlijk dat de ook in de Nederlandse productie gebruikte en ietwat versleten Chesterfield bank nog lang niet teruggaat naar het zomerhuis van de Nederlandse producent Hans Kik. Het publiek blijft van begin tot eind geboeid en ik vind het prachtig om te zien hoe de acteurs zich moeiteloos verplaatsen in andere persoonlijkheden en in verschillende periodes van hun levens. De staande ovatie is in mijn ogen meer dan verdiend. Laat DOEK! t/m 28 januari 2017 eerst nog maar de harten van het Friese publiek veroveren, een toneelstuk dat naar mijn mening op het Friese lijf van beide acteurs geschreven is.
Astrid Koops-Tippersma